Ngáy ngủ và chứng ngưng thở khi ngủ (OSA)

Nguyên nhân:

       Bệnh nhân OSA có đường hô hấp trên bị hẹp và thường xuyên bị tắc nghẽn đường hô hấp trên khi ngủ, dẫn đến chất lượng giấc ngủ kém, mất ngủ và những bất thường về tim mạch; từ đó tạo áp lực to lớn lên tim và cơ thể. Tắc nghẽn đường hô hấp trên làm giảm cung cấp oxy cho não, tim và các bộ phận khác của cơ thể, làm cho tim phải làm việc nhiều hơn để cung cấp oxy đến các mô, dẫn đến hậu quả y tế trong thời gian dài.

Triệu chứng: Người mắc bệnh OSA có thể bị:

·            Ngáy

·            Buồn ngủ quá mức vào ban ngày

·            Nghẹt thở hay thở hổn hển trong khi ngủ

·            Cảm thấy mỏi mệt, ngay cả sau khi ngủ “đủ giấc”

Các triệu chứng khác bao gồm buồn ngủ trong khi lái xe, trầm cảm, khó chịu, giảm ham muốn tình dục và nhức đầu buổi sáng.

Yếu tố nguy cơ

Cấu trúc bất thường. Ngáy và OSA xảy ra do những bất thường về cấu trúc của đường hô hấp trên dẫn đến tắc nghẽn. 
Các cơ quan có liên quan bao gồm:

·            Mũi (cuống mũi to, lệch vách ngăn mũi, polyp mũi)

·            Khẩu hầu (vòm miệng và khí quản dài, thừa và dày, amidan

·            Hạ hầu / cuống lưỡi (phính amiđan lưỡi, nắp thanh quản mềm, và lưỡi dày) và cổ họng

Di truyền. Yếu tố di truyền có thể dẫn đến những bất thường về mặt và hàm.
Sử dụng thuốc/tiêu thụ rượu. Ngáy nhẹ hoặc không liên tục có thể là do sử dụng thuốc (như thuốc an thần để giúp bạn ngủ) hoặc uống rượu làm thư giãn của các cơ đường hô hấp trên. 

Trọng lượng. Tăng cân có thể dẫn đến ngáy và OSA. Quá nhiều chất béo tích tụ trong đường hô hấp trên có thể làm nặng thêm tình trạng thu hẹp do cấu trúc vốn đã gây cản trở nhẹ. 
Giới tính và tuổi tác. Nam giới và tuổi tác là những yếu tố nguy

Chẩn đoán:

Người ngáy liên tục (từ đêm này qua đêm khác) nên đi khám chuyên gia TMH, để được kiểm tra lâm sàng toàn diện bao gồm nội soi đường hô hấp trên để xác định kế hoạch điều trị thích hợp. Việc đánh giá bao gồm nghiên cứu giấc ngủ /polysomnogram (theo dõi giấc ngủ suốt đêm) vì tiền sử bị ngưng thở hoặc buồn ngủ có thể không chính xác, và bệnh nhân mắc OSA hầu như luôn luôn ngáy.

Điều trị:

Điều trị chứng ngáy và OSA đòi hỏi một cách tiếp cận đa ngành và hợp lý.

1. Điều trị ngáy ngủ

Điều trị bảo thủ 
Bao gồm việc loại bỏ các yếu tố bên ngoài có thể gây ảnh hưởng. Chúng bao gồm:

·            Giảm cân

·            Tránh uống rượu hoặc các thuốc khác

·            Điều trị nghẹt mũi bằng thuốc

Đối với người bị ngáy nghiêm trọng, những nỗ lực này ít khi thành công. Đánh giá của chuyên gia TMH là cần thiết để loại trừ chứng ngưng thở khi ngủ. 
Điều trị phẫu thuật 
Nếu bệnh nhân mong muốn, một số lựa chọn giúp điều trị vùng vòm họng, mũi và cuống lưỡi. Hầu hết các phương pháp điều trị nhằm vào vòm miệng (phần mô mềm ở mặt sau của vòm miệng) vì đây là vị trí phổ biến nhất của chứng ngáy. 
Phẫu thuật vòm miệng có hiệu quả trong 80-90% trường hợp, có thể bị đau hậu phẫu 7-10ngày. 

Trong mũi, cấu trúc bình thường gọi là cuống mũi có thể to ra do viêm mũi dị ứng làm tắc nghẽn lưu thông khí. Làm teo cuống mũi bằng bức xạ hay phẫu thuật (turbinectomy) có thể được thực hiện. Vách ngăn chia mũi thành hai bên cũng có thể bị quẹo và cần làm thẳng lại.
Cuống lưỡi và amiđan lưỡi (mô bạch huyết ở mặt sau của lưỡi) có thể phình to và gây cản trở luồng khí trong khi ngủ. Tắc nghẽn tại các vị trí này có thể được chữa trị bằng nhiều phương pháp tuỳ thuộc

mức độ nghiêm trọng.

2. Điều trị cho chứng ngưng thở khi ngủ (OSA) 

- Điều trị OSA cần tiến hành khi có các triệu chứng rất buồn ngủ vào ban ngày, thay đổi hiệu suất ngày đêm, OSA ở mức trung bình đến nặng, giảm mức bão hòa oxy trong máu, và các biến chứng tim mạch (tăng huyết áp, bệnh tim do thiếu máu cục bộ, rối loạn nhịp tim và đột quỵ). 
- Điều trị OSA có thể ngăn ngừa các biến chứng tim mạch và cải thiện tình trạng buồn ngủ ban ngày, làm giảm tai nạn giao thông và tai nạn lao động liên quan đến OSA và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Điều trị bảo thủ

- Bao gồm việc loại bỏ các yếu tố bên ngoài có thể ảnh hưởng. Các yếu tố khác cần xem xét bao gồm:

·         Giảm cân

·         Tránh uống rượu hoặc các thuốc khác

·         Điều trị nghẹt mũi bằng thuốc

Bạn được khuyên nên nằm ngủ nghiêng hơn là nằm ngửa. Đối với người bị ngáy nặng, những cố gắng này ít khi hiệu quả. 
Áp suất Dương vào Đường thở Liên tục (CPAP) là lựa chọn điều trị đầu tiên. Nó được cung cấp thông qua một mặt nạ hoặc chụp mũi và giữ cho đường hô hấp mở ra trong khi ngủ bằng cách cung cấp một “ống khí”. Nó có hiệu quả miễn là được sử dụng theo hướng dẫn và đã được chứng minh có khả năng làm giảm những hậu quả y tế của OSA. Có thể có vấn đề về lâu dài. 

Nẹp răng có thể thích hợp cho một số trường hợp và phải được đeo mỗi đêm. Vấn đề về chi phí cũng như tác dụng phụ lên khớp thái dương có thể ảnh hưởng. 
Điều trị phẫu thuật 
Phẫu thuật được khuyến khích nếu bệnh nhân không thể hoặc không muốn sử dụng thiết bị CPAP và phương pháp bảo thủ không có tác dụng. 
Đánh giá trước phẫu thuật 

Đánh giá trước phẫu thuật nên bao gồm:

·         Polysomnography (theo dõi giấc ngủ suốt đêm)

·         Bệnh sử chi tiết cùng với kiểm tra đầu và cổ

·         Nội soi sợi quang học TMH

·         Nghiên cứu hình ảnh thích hợp nghiên cứu và nội soi khi ngủ

    Chúng sẽ cho phép các bác sĩ phẫu thuật có đủ thông tin để lên kế hoạch phẫu thuật phù hợp với từng người phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và vị trí tắc nghẽn. Các bác sĩ phẫu thuật sẽ không chỉ dựa vào một thử nghiệm hoặc thủ tục để quyết định việc điều trị.
    Thành công của điều trị phẫu thuật cho chứng OSA dựa vào việc xác định mức độ tắc nghẽn đường hô hấp, thường là ở nhiều vị trí, có thể bao gồm các khu vực mũi, vòm miệng và cuống lưỡi. Không có bất kì phẫu thuật nào có thể đảm bảo thành công.
    Phẫu thuật giúp loại bỏ hoặc điều chỉnh lại vị trí mô gây tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn đường hô hấp trên trong khi ngủ. Các thủ thuật này đã được sử dụng trong nhiều năm và kết quả lâm sàng đã chứng minh tác dụng của chúng.

Các loại phẫu thuật

Tracheostomy (Mở khí quản) 
Thủ thuật mở khí quản liên quan đến việc tạo ra một lỗ trong khí quản, bắc cầu qua những vị trí bị tắc nghẽn của đường hô hấp trên. Nó được tiến hành ở những người bị tắc nghẽn dai dẳng do cuống lưỡi và những người bi béo phì không thích hợp với các loại phẫu thuật lớn hơn. Mặc dù tỷ lệ thành công là 100%, phương pháp này thường không được bệnh nhân chấp nhận; và với sự xuất hiện của CPAP, nó hiếm khi được sử dụng để điều trị OSA. 
Phẫu thuật mũi 
         Tắc nghẽn đường hô hấp ở mũi gây ra bởi xương, sụn hoặc mô mở rộng có thể gây cản trở việc thở bằng mũi trong khi ngủ. Mũi thông tạo điều kiện để hô hấp bình thường và giảm nhu cầu thở bằng miệng. Thở bằng miệng ở bệnh nhân OSA làm bệnh trở nên nặng vì lưỡi có thể thụt vào trong. Giữ mũi được thông có thể giúp cải thiện kết quả điều trị bằng CPAP. Kỹ thuật này bao gồm việc làm thẳng vách ngăn, làm teo cuống mũi và tái thiết van mũi. 
Phẫu thuật vòm miệng
      Bất thường trong cấu trúc vòm miệng bao gồm amidan lớn, dư niêm mạc họng bên, vòm miệng dày và dài, và phình to cơ cuống amiđan sau. Tất cả đều làm hẹp đường hô hấp ở mức vòm miệng.
     Phương pháp Uvulopalatopharyngoplasty (tạo hình họng-màn hầu-lưỡi gà) truyền thống (UPPP) và nhiều biến thể của nó có thể được dụng. Hầu hết các bác sĩ phẫu thuật đều e ngại khi sử dụng phương pháp UPPP truyền thống, họ ủng hộ các kỹ thuật điều chỉnh và giải phẫu tạo nắp (surgical flaps) (như nắp màn hầu-lưỡi gà, nắp màn hầu-lưỡi gà mở rộng, tạo hình bên họng) vì những phương pháp này ít có biến chứng hơn, cắt bỏ ít hơn và có tỷ lệ thành công cao hơn. 
    Ở vài bệnh nhân, tỷ lệ thành công có thể đến 50-60%, nhưng giảm đến mức thấp khoảng 5-30% ở những bệnh nhân khác. Điều này là do việc không xác định được cuống lưỡi và vị trí tắc nghẽn dưới hầu).
Phẫu thuật dưới hầu và cuống lưỡi 
     So với ở mũi và khẩu hầu, tắc nghẽn dưới hầu (cuống lưỡi) là một vấn đề rất phức tạp vì các mô cuống lưỡi lớn dể dàng co lại trong khi ngủ.

    Tắc nghẽn ở mức này có thể được bắc cầu bằng phương pháp mở khí quản hoặc bằng cách tăng kích thước đường hô hấp để tạo nhiều chỗ hơn cho lưỡi hoặc có thể giảm kích thước lưỡi. Cả kỹ thuật mô mềm và xương có thể được sử dụng. Kỹ thuật mô mềm bao gồm việc loại bỏ phần giữa của lưỡi (thủ thuật cắt phần giữa lưỡi, thủ thuật tạo hình lưỡi hoặc làm giảm thể tích bằng tần số vô tuyến).

Kỹ thuật xương tiên tiến có thể làm tăng kích thước đường hô hấp và sức căng trên lưỡi để ngăn ngừa việc lưỡi bị thụt vào trong trong khi ngủ và không gây tắc nghẽn đường hô hấp. Thủ thuật này bao gồm đục xương dọc dưới hàm dưới, nâng cơ cằm-lưỡi, và thủ thuật xương móng. 
Phẫu thuật nâng xương hàm trên-hàm dưới 

      Phẫu thuật nâng xương hàm trên-hàm dưới là một thủ thuật xâm lấn, thường chỉ được sử dụng khi các phương pháp phẫu thuật khác thất bại. Nó bao gồm việc đẩy hàm dưới và vùng mặt giữa về phía trước nhằm tạo ra khoảng không rộng hơn cho lưỡi, mở rộng đường hô hấp và tạo nhiều sức căng lên cuống lưỡi hơn. Bệnh nhân chỉ nên tiến hành các thủ thuật mô và xương để tái tạo lại đường hô hấp trên khi các phương pháp điều trị bảo tồn khác không có hiệu quả và hạn chế tối đa khả năng thực hiện phẫu thuật không cần thiết.

Từ khóa tìm kiếm: Ngáy ngủ và chứng ngưng thở khi ngủ (OSA) 

• HÚT DẪN LƯU KHOANG MÀNG PHỔI BẰNG MÁY HÚT ÁP LỰC ÂM LIÊN TỤC

• Thở áp lực dương liên tục trong điều trị suy hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh

• Chứng ngưng thở khi ngủ: Dễ gây tai nạn, đột tử

• Dùng máy đo đa ký giấc ngủ để đếm số lần ngừng thở khi ngủ

• Dấu hiệu ngưng thở khi ngủ

• Ngáy và ngừng thở khi ngủ

• Chẩn đoán và điều trị hôi chứng ngưng thở khi ngủ

• Ngáy ngủ và chứng ngưng thở khi ngủ (OSA)

• Tìm hiểu về giấc ngủ